Жаңа мамандықтар атласы Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласын мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығынан бастап ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуге дейінгі барлық сатыларда зерделеді.
Ауыл шаруашылығы саласында жаңа кәсіптер атласын құру үшін 13 терең сұхбат, 112 салалық сарапшылармен саланың болашағы туралы болжамдар туралы сауалнама жүргізілді, сондай-ақ 94 сарапшы форсайт-сессияларға қатысты.
Қорытындысы бойынша 18 жаңа мамандық әзірленді, 19 трансформацияланатын және 10 жойылып бара жатқан мамандық анықталды.
Салалық сарапшылардың форсайт-болжамдары негізінде құрылған
сұхбат
сала болжамдары
қатысушылар
Ауыл шаруашылығы саласы кәсіптерінің Атласы:
мамандық
мамандық
мамандық
1. 1. АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ЖӘНЕ ҚАЙТА ӨҢДЕУДІ ЭКОЛОГИЯЛАНДЫРУ
Фермалар fуыл шаруашылығы қызметінің агроэкожүйелерге (егістіктер, шабындықтар, жайылымдар) теріс әсерін азайту үшін табиғат қорғау іс-шараларын белсенді қолданатын болады.
Топырақ құнарлылығын арттырудың экологиялық таза технологиялары жоғары ықтималдықпен пайдаланылатын болады. Өсімдік шаруашылығы өнімі биогумусты қолдану, пайдалануға рұқсат етілген минералдық тыңайтқыштар тізімін қысқарту, өсімдіктерді карантинге және қорғауға арналған биотехнологияларды пайдалану есебінен биоқауіпсіз және экологиялық таза болады.
Қазақстанда органикалық егіншілік объективті қиындықтарға қарамастан белсенді дами беретін болады. Орта мерзімді перспективада Республика Еуропалық Одаққа органикалық өнімді өндіруші және экспорттаушы елдердің алғашқы бестігіне жақындай түседі.
Мал шаруашылығы, құс шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы өндірісінің органикалық қалдықтары толығымен қайта өңделетін болады, шығу кезінде экологиялық таза тыңайтқыштар мен биогаз алынатын болады.
Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеудегі кәсіпорындар қалдықсыз болады, өндірісте қайталама шикізат базасы белсенді пайдаланылатын болады. Өнімдер эко-ыдысқа салынады.
Агроөнеркәсіптік кешенді ЭКОЛОГИЗАЦИЯЛАУ-да жұмыс жасағысы келетіндер үшін келесі мамандықтардың бірін таңдауды ұсынамыз:
2. «АҚЫЛДЫ» МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ, «НАҚТЫ» ЕГІНШІЛІК, ӨҢДЕУДІ АВТОМАТТАНДЫРУ
«Ақылды» мал шаруашылығы заттары интернетін, сенсорларды, робототехниканы сенсорлық технологиялармен үйлестіре отырып, белсенді пайдаланатын болады, АИ, 5G интернет. Фермадағы "ақылды" жүйелер жануарларды ұстау мен азықтандырудың оңтайлы жағдайларын жасауға мүмкіндік береді. Бүкіл мал шаруашылығы фермасы бір-бірімен байланысты кешен ретінде бірыңғай сандық платформа арқылы басқарылады. Мал шаруашылығын дамытудың жаңа кезеңінің ең жарқын мысалы - роботтандырылған сүт фермалары.
Шаруашылықтар «нақты» егіншілікте өсімдіктердің оңтайлы өсуі үшін материалдарды: тұқымдарды, тыңайтқыштарды, өсімдіктерді қорғау құралдарын, суды саралап енгізу технологияларын белсенді қолданатын болады. Бұл технологияны сандық өріс карталарын жасағаннан кейін ғана пайдалануға болады. Далада жұмыс істейтін Техника негізінен автопилоттанатын және роботтандырылатын болады.
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуде: өндірісті барынша автоматтандыруға қол жеткізіледі. АИ, үлкен деректер, машиналық оқыту, машинааралық өзара іс-қимыл белсенді қолданылатын болады, нәтижесінде қарапайым және монотонды міндеттерді бірлескен роботты жүйелер орындайды. АТ көмегімен өндірістік кешендер бірыңғай жүйе ретінде басқарылатын болады.
Егер сіз егістіктерде, фермаларда, өңдеу өнеркәсібінде РОБОТТАРДЫ БАСҚАРҒЫҢЫЗ келсе, онда сіз болашақ мамандықтардың бірін таңдауыңыз керек, мысалы:
3. ЭКСПОРТТЫҚ ҚАБЫЛЕТТІЛІКТІ КҮШЕЙТУ
Өнімді қайта өңдеудің толық циклі бар жоғары технологиялық ауылшаруашылық өндірісін жұмыс тиімділігін бақылау, өндірісті жоспарлау және сұранысты болжау құралдарынсыз елестету мүмкін емес.
Өз жұмысын жоспарлау үшін шаруа қожалықтары сенсорлардан, датчиктерден және басқа құрылғылардан деректерді жинайды. Алынған ақпарат өндірістің болашақ тиімділігі туралы болжам жасауға мүмкіндік береді. Алайда, бұл болжамдық мақсаттар үшін деректерді пайдалануды тоқтатпайды. Өндірісті жоспарлау және нені өндіру керектігін, кімге өндіру керектігін және өнімді сәтті өткізу мүмкіндігі қандай екенін түсіну үшін фермерлік шаруашылықтар (белгілі бір профильдегі мамандар) заттар интернетін, жасанды интеллект пен үлкен деректерді пайдаланады.
Республиканың агроөнеркәсіптік кешенінің дамуы үшін сыртқы нарықтарға шығудың өмірлік маңызы бар. Көрші елдердің немесе алыс шетелдердің алып нарықтарына қол жеткізу қазақстандық өндіріс көлемінің өсуіне ғана емес, сондай-ақ отандық ауыл шаруашылығы мен қайта өңдеу саласындағы құзыреттің артуына да түрткі болады.
Қазақстандық қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерін сыртқы нарықтарда ілгерілету, АӨК-нің экспорттық әлеуетін күшейту сияқты мамандар болады:
4. АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА АРНАЛҒАН ГЕНЕТИКАЛЫҚ ӘЗІРЛЕМЕЛЕР
Климаттың өзгеруі құрғақшылыққа, аязға төтеп бере алатын және белгілі бір қоршаған орта жағдайларына жауап ретінде қажетті жауап бере алатын жоғары қоректік қасиеттері бар күрделі дақылдарды өсіруді қажет етеді.
Жаңа буынның өзгеретін құндылықтары мен артықшылықтары қолданыстағы тағамдарды өндірудің жаңа, адамгершілік тәсілдерін іздеуді қажет етеді, мысалы: ашытқы жасушаларына ірі қара малдың ДНҚ-ның белгілі бір тізбегін енгізу арқылы сүт өндіру.
Ауыл шаруашылығы үшін генетикалық әзірлемелермен айналысатын мамандар болады:
Агрогенетик
Шығатын жылы: 2030
Агроном-экономист
Шығатын жылы: 2025
Синтетикалық биология саласындағы биотехнолог
Шығатын жылы: 2030
Акважүйелердің биотехнолог-микробиологы
Шығатын жылы: 2025-2030
Бизнес-процестердің үздіксіздігі жөніндегі менеджер
Шығатын жылы: 2025
Сандық агроном
Шығатын жылы: 2025-2030
Экожүйелерді басқару жөніндегі технолог
Шығатын жылы: 2025-2030
Экотехнолог
Шығатын жылы: 2025-2030
Ауыл шаруашылығы өндірісін автоматтандыру және роботтандыру жөніндегі инженер (Агроинформатик)
Шығатын жылы: 2025-2030
Өнімді қадағалау жүйесінің инженері
Шығатын жылы: 2025-2030
Жер ресурстарын басқару жөніндегі АТ-инженер
Шығатын жылы: 2025
Су ресурстарын басқару жөніндегі АТ-инженер
Шығатын жылы: 2025
Сүт фермаларындағы робот технигі-мал өсірушісі
Шығатын жылы: 2025
Эко-ыдыс жөніндегі маман
Шығатын жылы: 2025-2030
Ауыл шаруашылығындағы жаңа технологиялар жөніндегі маман
Шығатын жылы: 2025
Ауыл шаруашылығы өнімдерін экспорттау жөніндегі маман
Шығатын жылы: 2025
Инновациялық биопрепараттардың технологы
Шығатын жылы: 2025
Робот техникасы бойынша оператор
Шығатын жылы: 2025-2030
Ара өсірушілер және жібек өсірушілер ⇒ Ара өсірушілер 2.0, Бал арасын бағушы фермер 2.0, Жібек өсіруші 2.0
Трансформация жылы: 2030
Союдан басқа, етті және сүтті мал шаруашылығының фермерлері мен жұмысшылары ⇒ Мал өсіруші-фермер 2.0
Трансформация жылы: 2030
Аралас өсімдік және мал шаруашылығы өнімдерін өндіретін фермерлер мен жұмысшылар ⇒ Фермер 2.0
Трансформация жылы: 2030
Фермерлер мен аралас өсімдік шаруашылығы өнімінің жұмысшылары ⇒ Фермер-өсімдік өсіруші 2.0
Трансформация жылы: 2030
Балық өсірушілер және соған ұқсас кәсіптер ⇒ Балық өсіруші 2.0
Трансформация жылы: 2030
Фермерлер мен көкөніс өсірушілер ⇒ Дала фермерлері 2.0, көкөніс өсірушілер 2.0
Трансформация жылы: 2030
Тамақ өнімдерін, сусындарды және темекі өнімдерін өндіру жөніндегі операторлар ⇒ Тамақ өнімдерін өндіру жөніндегі оператор 2.0
Трансформация жылы: 2030
Орман өсірушілері және соған ұқсас жұмысшылар ⇒ Орман өсіруші 2.0
Трансформация жылы: 2030
Бағбандар, баушылар және тәлімбақтардың жұмысшылары ⇒ Бағбан 2.0
Трансформация жылы: 2030
Астық өнімдері мен дәмдеуіштерді өңдеу және өндіру операторлары ⇒ Астық өнімдерін өңдеу және өндіру операторы 2.0
Трансформация жылы: 2030
Сусындар өндіру бойынша операторлар ⇒ Сусындар өндіру бойынша оператор 2.0
Трансформация жылы: 2030
Нан-тоқаш және астық өнімдерін дайындау жөніндегі операторлар ⇒ Нан-тоқаш өнімдерін дайындау жөніндегі оператор 2.0
Трансформация жылы: 2030
Сүт және кондитерлік өнімдерді өндіру жөніндегі операторлар ⇒ Сүт өнімдерін дайындау жөніндегі оператор 2.0, Кондитерлік өнімдерді дайындау жөніндегі
Трансформация жылы: 2030
Ет және балық өнімдерін дайындау бойынша операторлар ⇒ Ет және балық өнімдерін дайындау бойынша оператор 2.0
Трансформация жылы: 2030
Буып-түю, құю және таңбалау машиналарының операторлары ⇒ Буып-түю машиналарының операторы 2.0, Құю машиналарының операторы 2.0, Таңбалау машиналарының
Трансформация жылы: 2030
Құс өсірушілер және соған ұқсас еңбек жұмысшылары ⇒ Құс өсіруші 2.0
Трансформация жылы: 2030
Жемістерден, көкөністерден және жаңғақтардан жасалған бұйымдарды өңдеу және өндіру жөніндегі операторлар ⇒ Жемістерден, көкөністерден және жаңғақтарда
Трансформация жылы: 2030
Қантты қайта өңдеу және рафинадтау операторлары ⇒ Қантты қайта өңдеу және рафинадтау операторы 2.0
Трансформация жылы: 2030
Фермерлер мен ағаштар мен бұталарда дақылдарды өсіретін жұмысшылар ⇒ Жүзім өсіруші 2.0, Жүзім өсіруші -шарапшы 2.0, Жеміс-көкөніс өсіруші 2.0
Трансформация жылы: 2030
Жем беруші
Жойылу жылы: 2025
Жұмыртқа қабылдаушы (жұмыртқаны сұрыптаушы)
Жойылу жылы: 2025
Өндірістегі жүк тиеуші және жүк тиеуші
Жойылу жылы: 2025
Ет өнімдерін өлшеп ораушы
Жойылу жылы: 2025
Жинаушы-ораушы
Жойылу жылы: 2025
Тағам өндірісіндегі сұрыптаушы
Жойылу жылы: 2025
Жинаушы-ораушы
Жойылу жылы: 2025
Таңбалаушы
Жойылу жылы: 2025
Таразышы
Жойылу жылы: 2025
