Қуатов Руслан Тұржанұлы

- Руслан Тұржанұлы, айтыңызшы, салалық сарапшы ретінде Қазақстанның мұнай-газ саласының болашағын қалай көресіз? Оған қандай субъектілер әсер етеді, біз қандай қауіптер мен мүмкіндіктерді күтеміз?

- Ең алдымен сіздің жобаңызға қатысуға мүмкіндік бергені үшін алғысымды білдіргім келеді. Сіздің сұрағыңызға жауап бере отырып, болашақ геологиялық барлаудың жаңа нұсқаларымен байланысты болады. Деп еді бізге, - деп әзірленуде қазіргі уақытта, ол өзінің өмірлік лимиті кез келген жағдайда. Бұл саланың дамуы мен одан әрі дамуына байланысты 10 жыл және 50 жыл болуы мүмкін. Бірақ менің ойымша, болашақ геологиялық барлауда, бірақ қазір бұл туралы айтудың ең жақсы уақыты емес сияқты. Алайда, егер болашаққа алыс қарайтын болсақ, онда геологиялық барлауға қазірдің өзінде қаражат салу қажет. Көптеген озық кәсіпорындар қазір тәуекелдерді оңтайландыруға және төмендетуге, жобалардың құнын төмендетуге тырысуда, бірақ кез келген жағдайда біз болашақ туралы ойлануымыз керек.

-Егер біз геологиялық барлау туралы айтатын болсақ, қазір қандай да бір жаңа әдістер қолданылуда, мысалы, бұл процесс арзандады ма, әлде өзгерді ме? Алдағы 5-10 жылда геологиялық барлау жүргізіп, жаңа кен орындарын ашуға үлгереміз бе?

- Біріншіден, біз кен орындарын барлау туралы айтуымыз керек. Кен орындарының көпшілігі Кеңес заманында ашылған. Біз бар кен орындарын жете зерттеп, жаңа белестерге шығуымыз керек. Жақсы мысалдардың бірі "Еуразия"жобасы болуы мүмкін.

- Сіздің ойыңызша, алдағы 10 жылда қандай негізгі мүмкіндіктер пайда болады?

- Геологиялық барлаудан қайтарым жақын арада болмайды, ал қазіргі сәтте біз өндірісті оңтайландыру және жаңа технологияларды енгізу туралы айта аламыз. Ескі кен орындарынан мұнай өндірудің тиімділігін арттыру технологиялары, көлденең бұрғылау, полимерлі суландыру әдісі және басқалары. Сондай-ақ химияны, жылу әдістерін, әлемдік практикада қолданылатын барлық жаңа технологияларды пайдалануды дамыту қажет. Ең бастысы, біздің кен орындарымызда технологияларды енгізуге тиімді қаржы салу. Сондай-ақ, технологияны енгізуге кейбір саяси шешімдер әсер етуі мүмкін.

- Мұнай-газ саласында қандай 3-4 мамандық сұранысқа ие?

- Мен отандық салалық университеттермен, сондай-ақ Батыс жоғары оқу орындарымен тығыз байланыстамын, негізгі проблема базалық білім беруде жатыр. Біз қазір бакалаврларды дайындап жатырмыз (ескі стандарттар бойынша бұл инженерлер) және біз оларға ескірген теория мен басқа да негіздерді береміз. Қазір университеттер Satbayev University сияқты жаңа оқу бағдарламаларын енгізуге тырысуда, бірақ бұл әлі де біраз уақытты алады, күту керек. Осы бағдарламаларды іске асыру үшін білікті ПОҚ қажет.

- Қазір инженерлік кадрлар немесе жұмысшылар жетіспейді ме?

- Жақсы сұрақ. Біз қазір инженерлік кадрларға мұқтаж болсақ та, мен жұмысшы мамандықтарына баса назар аударғым келеді, бірақ жұмысшы мамандықтарына нені айтамыз? Мысалы, егер біз оператор туралы айтатын болсақ, онда 60-шы жылдары бұл құдықтар бойымен жүретін фуфайкадағы және кирза етіктеріндегі адам болса, қазір ол жақсы компьютерлік білімге, жақсырақ тіл біліміне ие болуы керек. Яғни, мұндай мамандықтарға қажеттілік бар, дәл осы қосымша дағдылармен.

Сондай-ақ, мен тақырыпты қозғағым келеді делдалдық мамандықтар, өйткені оларға ерекше қажеттілік жоқ. Басшы мен жұмысшы арасындағы кәсіптер тізбегінде көптеген делдал мамандар болмауы керек.

- Саланың жаңа мамандықтары тұжырымдамасына қандай басты идея енеді? Кең профильді адам, әмбебап маман және т. б.?

- Мен "әмбебап маман" терминімен Абай болар едім, өйткені қазіргі уақытта мұндай мамандар көп. Идеяның өзіне келетін болсақ, мен біліктілікті арттыру курстарын енгізу туралы айтқым келеді және оларды көптеген жылдар бойы оң тәжірибесі бар мамандар жүргізуі керек. Мен тренингтер туралы емес, "кене" үшін сабақтар туралы немесе жиналыстарға айналатын семинарлар (workshops) туралы айтпаймын. Бұл іс-шаралар әдетте елеулі оң нәтижелерге әкелмейді.

- Бұрын менеджменттің рөлі компанияның функционалды жұмысын сақтау екендігімен келісесіз бе, бірақ қазір барлығынан белгілі бір инновацияларды енгізу талап етілетіндіктен, менеджменттің негізгі жұмысы енді жаңа идеяларды іздеу және оларды тез бейімдеу болып табылады ма? Олай болса, менеджмент жүйесіне жаңа дағдыларды енгізу қажет пе?

– Бұл Мен бұрын айтқан-біліктілікті арттыру курстары. Бұл курстарда сіз айтып отырған жаңа дағдыларды дамыту және дамыту қажет. Мәселе де бар-осы тұрғыда адамдардың менталитетін өзгерту керек, сонымен қатар жаһандық тұрғыда менеджмент туралы ғана емес, инженерлер мен жұмысшылар туралы да айту керек.

Сондай-ақ, әр компанияның өзіндік менталитеті, даму көзқарасы бар екенін атап өткен жөн. Егер кейбір компаниялар инновациялар мен заманауи тенденцияларға дайын болса, яғни бұрыннан қалыптасқан, ескі схема бойынша жұмыс істейтін компаниялар. Мұндай айырмашылықтар болмауы үшін белгілі бір үйлестіру органын енгізу қажет.

- Егер жас ұрпақ туралы айтатын болсақ, онда сіз оларға мұнай-газ секторындағы компанияларда табысқа жету үшін қандай 2-3 құзыреттілікті дамытуды ұсынар едіңіз?

- Біріншіден, бұл жұмыс істеуге деген ұмтылыс. Сондай-ақ, адамның 3-5 жыл бойы не көргісі келетінін, өзін кім көретінін және не нәрсеге қол жеткізгісі келетінін білуі үшін көзқарасы мен түсінігі. Екіншіден, адам негізгі білімге ие болуы керек. Егер бұрын ақпарат тек кітапханаларда қол жетімді болса және қазір кез-келген ақпаратты интернеттен әлдеқайда оңай табуға болатын болса да, қазіргі студенттердің түсініксіз пассивтілігі байқалады. Бұл үрдіс жақсы емес.